Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật. Kính chào quý vị. Hôm nay, tôi xin được chia sẻ với quý vị về một giáo lý rất quan trọng trong Phật giáo, đó là Thập Nhị Nhân Duyên. Có thể nghe qua thì thấy hơi khó hiểu, nhưng nếu chúng ta cùng nhau tìm hiểu kỹ hơn, chúng ta sẽ thấy nó rất gần gũi và liên quan mật thiết đến cuộc sống hàng ngày của mỗi chúng ta.
Thập Nhị Nhân Duyên, hay còn gọi là Mười Hai Mắt Xích Duyên Khởi, được ví như một vòng tròn khép kín, trong đó mỗi mắt xích là một nhân duyên, liên kết và tác động lẫn nhau, tạo thành vòng luân hồi sinh tử mà chúng sinh cứ mãi trôi lăn trong đó, hết sinh rồi tử, tử rồi lại sinh, không có điểm dừng.
Vậy vòng tròn này bắt đầu từ đâu? Theo giáo lý, điểm khởi đầu của vòng luân hồi này chính là Vô Minh. Vô Minh ở đây có nghĩa là sự thiếu hiểu biết, sự mê muội, không thấy rõ được bản chất thật của sự vật, của cuộc đời. Chúng ta không hiểu được quy luật nhân quả, không hiểu được vô thường, khổ, vô ngã, cứ mãi sống trong ảo tưởng, chấp trước.
Chính vì Vô Minh mà chúng ta tạo ra Hành. Hành ở đây là những hành động, những nghiệp mà chúng ta tạo ra qua thân, khẩu, ý. Những hành động này có thể là thiện, ác, hoặc bất động. Vì không hiểu rõ chân lý, chúng ta dễ dàng tạo ra những hành động xấu ác, gây đau khổ cho mình và người khác.
Từ Hành sinh ra Thức. Thức là tâm thức nhận biết, là khả năng phân biệt, nhận thức của chúng ta. Chính những hành động, nghiệp đã tạo ra năng lượng để hình thành thức trong kiếp sống tiếp theo.
Có Thức thì mới có Danh Sắc. Danh là phần tinh thần, tâm lý, còn Sắc là phần vật chất, hình hài. Danh Sắc chính là sự hình thành một cá thể, một con người với đầy đủ các yếu tố tinh thần và vật chất.
Rồi từ Danh Sắc phát triển thành Lục Nhập. Lục Nhập là sáu giác quan của chúng ta: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý. Sáu giác quan này là cửa ngõ để chúng ta tiếp xúc với thế giới bên ngoài.
Khi sáu giác quan tiếp xúc với thế giới bên ngoài, đó gọi là Xúc. Xúc là sự tiếp xúc, sự va chạm giữa giác quan và đối tượng. Ví dụ, mắt tiếp xúc với hình ảnh, tai tiếp xúc với âm thanh.
Từ Xúc sinh ra Thọ. Thọ là cảm giác, là những phản ứng của chúng ta trước những tiếp xúc. Thọ có thể là cảm giác vui (lạc thọ), buồn (khổ thọ), hoặc không vui không buồn (xả thọ).
Mà đã có cảm giác thì lại sinh ra Ái. Ái là sự ham muốn, sự dính mắc, sự khao khát những cảm giác dễ chịu và tránh né những cảm giác khó chịu.
Khi sự ham muốn, dính mắc quá mạnh mẽ, nó sẽ trở thành Thủ. Thủ là sự níu kéo, bám víu, cố gắng chiếm giữ những gì mình thích, không muốn buông bỏ.
Từ Thủ dẫn đến Hữu. Hữu là sự hình thành một kiếp sống mới, một sự tái sinh. Chính sự bám víu, chấp thủ đã tạo ra động lực cho sự tái sinh.
Và rồi từ Hữu lại dẫn đến Sinh, Lão, Bệnh, Tử. Sinh là sự ra đời, Lão là sự già đi, Bệnh là bệnh tật, và Tử là cái chết. Cứ như vậy, vòng luân hồi sinh tử tiếp diễn mãi không ngừng.
Nghe thì có vẻ phức tạp, nhưng khi hiểu được Thập Nhị Nhân Duyên, chúng ta sẽ nhận ra một điều quan trọng: mọi khổ đau mà chúng ta gặp phải đều có nguyên nhân, và nguyên nhân đó xuất phát từ chính chúng ta, từ sự vô minh, từ những hành động, nghiệp mà chúng ta đã tạo ra.
Vậy làm thế nào để thoát khỏi vòng luân hồi khổ đau này? Theo Phật giáo, cách duy nhất là phá vỡ vòng tròn Thập Nhị Nhân Duyên, bằng cách đoạn trừ Vô Minh, thay vào đó bằng Trí Tuệ. Khi có trí tuệ, chúng ta sẽ hiểu rõ được bản chất của sự vật, không còn mê muội, chấp trước, từ đó chấm dứt những hành động xấu ác và thoát khỏi vòng luân hồi.
Nói thì dễ, nhưng thực hành thì không đơn giản. Tuy nhiên, chúng ta không nên nản lòng. Mỗi ngày, hãy dành một chút thời gian để nhìn lại chính mình, quan sát những suy nghĩ, cảm xúc của mình, để từ từ thấu hiểu và chuyển hóa chúng. Đó chính là cách chúng ta đang từng bước đi trên con đường giác ngộ, giải thoát, hướng đến sự an lạc và hạnh phúc chân thật.
Kính chúc quý vị luôn an lạc và tinh tấn trên con đường tu tập. Nam mô A Di Đà Phật.
CHÙA PHƯỚC QUANG 