Chào bạn,

Có bao giờ bạn cảm thấy mình cứ loay hoay mãi trong cuộc sống, dù cố gắng rất nhiều nhưng bình an thực sự vẫn cứ lẩn tránh đâu đó không? Đôi khi, chúng ta tìm kiếm những điều lớn lao ở bên ngoài mà quên mất rằng, chính những thói quen tưởng chừng vô hại hàng ngày lại đang âm thầm “ngáng đường” hạnh phúc của mình.

Dựa trên những lời dạy sâu sắc và vượt thời gian của đạo Phật, chúng ta hãy cùng nhìn lại 6 thói quen phổ biến có thể đang kéo chúng ta xa rời sự giải thoát, sự bình an thật sự trong tâm hồn nhé.

NHÌN LẠI 6 THÓI QUEN PHỔ BIẾN

1. “Nghiện” công việc, luôn tay luôn chân:

• Biểu hiện: Bạn có thấy mình lúc nào cũng phải tìm việc gì đó để làm không? Từ việc nhà, việc công ty, đến cả những việc “không tên” như sắp xếp lại đồ đạc cho thật hoàn hảo, trang trí nhà cửa không ngừng… Dù những việc cơ bản như ăn uống, tắm rửa, giữ gìn vệ sinh là cần thiết, nhưng đôi khi chúng ta lại “vẽ” thêm quá nhiều việc không thực sự quan trọng, chỉ để lấp đầy thời gian hoặc vì cảm thấy “phải bận rộn”.
• Vì sao lại “ngáng đường”? Khi tâm trí bạn lúc nào cũng quay cuồng với công việc, bạn sẽ không còn không gian và thời gian cho việc quan trọng nhất: quan sát và hiểu chính mình (sống chánh niệm). Bạn dễ dàng bị cuốn đi, quên mất việc chăm sóc tâm hồn. Hãy tự hỏi: Việc này có thực sự cần thiết đến mức chiếm hết thời gian của mình không? Hay mình đang dùng sự bận rộn để né tránh điều gì đó?

2. “Tám” không ngừng nghỉ, thích buôn chuyện:

• Biểu hiện: Bạn có phải là người không thể chịu được sự im lặng? Luôn cần có người để nói chuyện, dù là trực tiếp hay qua điện thoại, mạng xã hội? Vật chất thiếu thốn một chút có thể chịu được, nhưng không được “chat chit”, “alo” thì lại cảm thấy bứt rứt không yên?
• Vì sao lại “ngáng đường”?

• Thứ nhất, nó cho thấy tâm trí bạn đang “rảnh rỗi sinh nông nổi”, không có việc gì ý nghĩa hơn để làm.
• Thứ hai, nó làm bạn mất đi khả năng quý giá là ở một mình, đối diện với chính mình. Mà con đường tu tập, tìm về bình an sâu sắc lại rất cần sự độc lập này.
• Thứ ba (và rất quan trọng), những cuộc nói chuyện phiếm thường dễ dẫn đến phiền não: nói chuyện tầm phào, nói xấu, gây hiểu lầm, rước bực vào thân hoặc làm phiền người khác. Bao nhiêu rắc rối cũng từ cái miệng mà ra, phải không bạn?

3. Thích hưởng thụ, ngại khó ngại khổ, chỉ muốn ngủ nghỉ:

• Biểu hiện: Bạn có xu hướng thích tìm chỗ mát mẻ, êm ái để nằm, ngồi; ngại vận động, ngại đổ mồ hôi, ngại làm những việc cần sức lực? Cứ ăn no là chỉ muốn tìm chỗ dựa lưng?
• Vì sao lại “ngáng đường”?

• Lãng phí thời gian quý báu! Thời gian của đời người là hữu hạn và mỗi giai đoạn lại có giá trị riêng (tuổi trẻ nhiệt huyết, tuổi trung niên vững chãi, tuổi già chiêm nghiệm). Nằm ì một chỗ là bạn đang vứt bỏ những cơ hội quý giá để học hỏi, trải nghiệm và tu dưỡng.
• Tâm trí dễ trở nên ù lì, trì trệ. Giống như nồi nước sôi thì ruồi không dám đậu, hòn đá lăn thì rêu không bám, tâm trí năng động, tỉnh thức thì phiền não khó có cơ hội sinh sôi.

4. Sợ ở một mình, lúc nào cũng cần có “đám đông”:

• Biểu hiện: Bạn cảm thấy bất an, cô đơn khi chỉ có một mình? Phải ở nơi ồn ào, náo nhiệt, thấy người qua kẻ lại mới chịu được? Thậm chí ở nhà một mình cũng phải mở TV cho có tiếng?
• Vì sao lại “ngáng đường”?

• Cũng giống như “nghiện nói chuyện”, thói quen này cho thấy bạn đang trốn tránh chính mình.
• Bạn mất khả năng độc lập, sống dựa dẫm vào sự ồn ào bên ngoài. Đến lúc già yếu, bệnh tật, ai sẽ luôn ở bên cạnh bạn? Tập quen với việc ở một mình và tìm thấy niềm vui trong sự tĩnh lặng là điều rất cần thiết.

5. Không “canh gác” các giác quan (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý):

• Biểu hiện: Bạn để cho mắt mình nhìn đủ thứ rồi sinh thích/ghét, tai nghe đủ điều rồi sinh buồn/vui, mũi ngửi, lưỡi nếm, thân chạm… tất cả đều diễn ra một cách tự động, theo bản năng mà không có sự nhận biết, quan sát?
• Vì sao lại “ngáng đường”? Toàn bộ trải nghiệm vui buồn, thiện ác của chúng ta đều thông qua 6 cánh cửa này. “Không canh gác” không có nghĩa là nhắm mắt bịt tai, mà là thiếu đi sự tỉnh thức (chánh niệm) khi các giác quan tiếp xúc với thế giới. Khi thiếu tỉnh thức, chúng ta dễ dàng bị cuốn theo tham lam, sân hận, si mê trước những gì mình thấy, nghe, cảm nhận… gây ra đau khổ cho chính mình. Hãy tập quan sát: À, mình đang nhìn thấy cái này, cảm giác thích/ghét đang nổi lên. Chỉ cần nhận biết thôi, không cần phản ứng vội.

6. Ăn uống thả ga, không biết điểm dừng (không tiết độ):

• Biểu hiện: Ăn uống không chỉ để nuôi sống cơ thể mà chủ yếu là để hưởng thụ, thỏa mãn vị giác. Ăn đến mức no căng, khó chịu. Luôn tìm kiếm món ngon vật lạ.
• Vì sao lại “ngáng đường”? “Tiết độ” ở đây không đơn thuần là ăn ít, mà quan trọng là thái độ khi ăn. Người thực hành sẽ quán niệm rằng: Ta ăn để nuôi dưỡng cái thân tạm bợ này, mượn nó làm phương tiện tu tập, chứ không phải để đắm chìm trong khoái lạc vị giác. Giống như người ta đổ xăng cho xe chạy chứ không phải đổ cho tràn bình. Khi hiểu đúng, tự khắc bạn sẽ ăn uống vừa đủ, không còn coi việc ăn là một sự hưởng thụ thái quá, và giữ tâm trí sáng suốt hơn.

VẬY LỐI THOÁT Ở ĐÂU? SỨC MẠNH CỦA CHÁNH NIỆM

Con đường để vượt qua những “kẻ ngáng đường” này chính là Chánh Niệm – sự tỉnh thức, biết rõ mình đang làm gì, nghĩ gì, cảm thấy gì trong giây phút hiện tại, mà không phán xét.

• Hãy tập quan sát hơi thở.
• Hãy ý thức từng hành động nhỏ: đi, đứng, nằm, ngồi, ăn, uống, nói, cười…
• Hãy học cách hiểu rõ chính mình (thân thể này, cảm xúc này, tâm trí này có thực sự là “của mình” hay chỉ là những thứ tạm bợ, luôn thay đổi?).

Khi hiểu mình rồi, bạn sẽ dễ dàng hiểu và thương người khác hơn, vì ai cũng giống mình, cũng bị chi phối bởi những quy luật vô thường, khổ, vô ngã ấy.

LỜI NHẮN GỬI TỪ TRÁI TIM

Bạn thân mến,

Thay đổi thói quen không bao giờ là dễ dàng, nhất là những thói quen đã ăn sâu bén rễ. Nhưng nhận ra chúng chính là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Đừng tự trách mình nếu thấy mình còn vướng mắc nhiều. Hãy kiên nhẫn, thực hành từng chút một mỗi ngày.

Cuộc sống này rất quý giá và ngắn ngủi. Đừng để những thói quen không tốt làm lãng phí thời gian và năng lượng của bạn. Hãy dành thời gian để quay về chăm sóc khu vườn tâm hồn, bạn nhé. Bình an thực sự luôn ở đó, chờ bạn khám phá.

Chúc bạn luôn tinh tấn và an lạc trên hành trình của mình!