Chúng ta cần phải biết mình đang ở cảnh giới nào. “Cảnh giới” ở đây có thể hiểu theo 2 nghĩa chính:
Hai Nghĩa Của “Cảnh Giới”:
- Cảnh giới hiện hữu (Không gian): Là cõi sống vật lý mà hình hài này đang tồn tại. Thí dụ như mình đang ở cõi Người, hay (nếu tái sinh) có thể là cõi Trời (Dục Thiên, Phạm Thiên), hoặc các cõi thấp hơn như địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh… Đây là cảnh giới vật lý, không gian mà ta đang thuộc về.
- Cảnh giới tâm lý (Trạng thái tâm): Quan trọng hơn và diễn ra ngay trong hiện tại, đây là thế giới tâm lý mà mình đang sống nhiều với nó trong từng khoảnh khắc, từng ngày. Mang thân người nhưng tâm có thể đang ở cảnh giới nào?
Vậy Tâm Mình Đang Sống Trong Cảnh Giới Nào?
Hãy thử thành thật soi chiếu xem, phần lớn thời gian, tâm bạn đang ở trạng thái nào dưới đây:
- 🧠 Mang thân người mà suốt đời cứ khát khao, thèm thuồng cái này, muốn có cái khác, không bao giờ thấy đủ, không bao giờ thỏa mãn… như vậy thì mang thân người nhưng tâm đang sống trong cảnh giới của NGẠ QUỶ (Peta – loài quỷ đói).
- 😠 Mang thân người mà suốt đời cứ sân hận, thù hằn, bất mãn, nhìn đâu cũng thấy chướng tai gai mắt, căm ghét người này, cảnh nọ, vật kia, luôn nóng nảy, muốn tranh đấu hơn thua… thì đó là tâm đang sống trong cảnh giới A-TU-LA (Asura – loài thần hay sân hận, hiếu chiến).
- 😥 Mang thân người mà cả đời chỉ biết sống quằn quại trong cái đói nghèo cùng cực, bệnh tật triền miên, trong sự tự ti mặc cảm tột độ (vì xấu xí, vì thiếu thốn đủ thứ)… thì đó là tâm đang trải nghiệm cảnh giới ĐỊA NGỤC (Niraya – trạng thái khổ đau cùng cực).
- 😴 Mang thân người mà suốt đời chỉ biết cắm đầu trong ăn ngủ, hưởng thụ dục lạc, trong tình cảm đực cái, trống mái bản năng… không màng đến đạo lý, phải trái thì đó là tâm đang sống trong thế giới của Bàng Sanh, SÚC SANH (Tiracchāna – loài vật).
- ⚖️ Mang thân người mà sống kiểu 50/50 – tức là lúc tốt lúc xấu, lúc thiện lúc ác, lúc thì rộng rãi lúc thì bủn xỉn, lúc có từ tâm lúc lại sân hận, lúc có Chánh kiến lúc lại tà kiến… thì đó là đang sống trong cảnh giới tâm lý thông thường của LOÀI NGƯỜI (Manussa).
- ✨ Mang thân người mà sống theo Thập Thiện Nghiệp (Mười điều lành): Thích Bố thí, giữ gìn Giới hạnh, biết hồi hướng công đức, thích phục vụ cộng đồng, ham nghe Pháp, luôn hào sảng rộng rãi, tâm tính mát mẻ dễ thương… thì người đó đang sống với tâm của cõi Dục Thiên (Kāmāvacara Deva – Trời cõi Dục).
🧘 Mang thân người mà tâm thường xuyên an trú trong các trạng thái của Thiền định (Samatha Jhāna): Thường xuyên tu tập các đề mục thiền định như hơi thở (ānāpānasati), tử thi (asubha), thể trược (kāyagatāsati), tứ vô lượng tâm… thì đang sống với tâm của cõi Phạm Thiên (Rūpāvacara/Arūpāvacara Brahma – Trời cõi Sắc/Vô Sắc).
- (Đặc biệt: Thế giới Phạm Thiên đòi hỏi phải Ly dục (vắng mặt lòng ham muốn dục lạc) và Vô sân (vắng mặt lòng sân hận). Hai điều này luôn đi liền với nhau. Muốn chứng đắc Sơ Thiền, điều kiện tiên quyết là phải tạm thời đè nén được dục ái và sân hận.)
- ☸️ Cảnh giới của Thánh Nhân (Ariya) là sao? Là cảnh giới của tâm Vô Tham, vô Sân, vô Si, của sự Buông bỏ, Xả ly, Ly dục, của trí tuệ thấy rõ bản chất thực tại…
Tự Nhìn Lại Mình
Tuy chúng ta chưa đắc Thiền, chưa phải Thánh Nhân, nhưng mỗi ngày, chúng ta nên nhìn lại xem mình đang sống nhiều nhất trong cảnh giới tâm lý nào?
Có những chúng sanh mang thân người nhưng tâm lại sống như Ngạ quỷ, như A-tu-la, như Súc sanh. Cũng có những chúng sanh mang thân người nhưng tâm lại đang sống như Chư Thiên, như Phạm Thiên…
Việc nhận biết mình đang ở đâu là bước đầu tiên để có thể chuyển hóa và hướng đến những cảnh giới an lành, cao thượng hơn.
Sư Giác Nguyên
CHÙA PHƯỚC QUANG 