Bạn có bao giờ cảm thấy mình cứ mải miết chạy theo một thứ gì đó mà không biết điểm dừng không? Luôn nghĩ rằng phải có thêm tiền mới vui; phải được người kia yêu thương mới hạnh phúc; phải đạt được chức vị nọ mới thấy đủ đầy?
Chúng ta đôi khi giống như chú chó cứ ngửi thấy mùi thịt thoang thoảng đâu đó, liền chạy khắp nơi tìm kiếm mà không hề biết rằng, mùi thơm ấy lại vô tình dính ngay trên chóp mũi của chính mình. Chúng ta loay hoay tìm kiếm hạnh phúc, sự bình yên ở bên ngoài, mà quên mất rằng gốc rễ của nó lại nằm sâu bên trong tâm thức.
Câu Chuyện Hoàng Tử Tích Lan Ca: Bài Học Về Sự Buông Bỏ Thật Sự
Câu chuyện xưa kể về hoàng tử Tích Lan Ca là một minh chứng sâu sắc. Dù sống trong nhung lụa, gấm vóc, ông vẫn thấy cuộc đời vua chúa quá gò bó, thiếu tự do và không hạnh phúc thật sự. Ông quyết tâm từ bỏ ngai vàng để đi tu, tìm cầu giải thoát.
Bị vua cha bắt về, thậm chí bị xiềng bằng vàng, ông vẫn không nản lòng, tìm cách trốn thoát lần nữa. Sang đến Ấn Độ tu hành, ông tưởng mình đã rũ bỏ hết lợi danh, nhưng phước báu vua chúa còn sót lại vẫn khiến người đời kính trọng, vây quanh hầu hạ. Ông lại được nhắc nhở rằng, mình vẫn còn vương vấn sự “phù hoa”, cái tâm mong cầu bên trong vẫn chưa thực sự buông bỏ.
Một lần khác, ông được một cô kỹ nữ cúng dường bát cháo chua đã gần thiu. Thấy khó nuốt quá, ông lén đổ đi. Không may, cô ấy nhìn thấy và quở trách thẳng thừng: “Ngươi vẫn còn cái kiêu khí của bậc đế vương, vẫn còn phân biệt ngon dở, sạch dơ, thì làm sao mong nếm được vị đạo giải thoát?”
Chính lúc này, hoàng tử Tích Lan Ca mới thực sự bừng tỉnh. Ông nhận ra rằng, những khó chịu, những mong cầu, những vướng bận mà ông tưởng đến từ hoàn cảnh bên ngoài (ngai vàng, sự hầu hạ, bát cháo chua…), thực chất lại bắt nguồn từ chính tâm mình – từ những thói quen suy nghĩ, những định kiến, những sự bám víu cố hữu vào cái “tôi” và những tiện nghi quen thuộc.
Cũng như giọt mật hay mùi hôi dính trên mũi, ta cứ tưởng nó ở đâu đó bên ngoài mà mãi loay hoay tìm kiếm hoặc né tránh trong vô vọng.
“Giọt Mật” Thực Sự Nằm Ở Đâu? Bài Học Cốt Lõi Cho Chúng Ta
Câu chuyện và hình ảnh ẩn dụ trên mang đến những bài học quan trọng:
1. Hạnh Phúc Hay Khổ Đau, Phần Lớn Do Tâm Mình Quyết Định:
- Chúng ta có xu hướng đổ lỗi cho hoàn cảnh, cho người khác đã làm mình buồn khổ. “Tại người đó nói vậy nên tôi buồn”, “Tại hoàn cảnh khó khăn nên tôi khổ”…
- Nhưng thực tế, cùng một sự việc xảy ra, có người thấy rất bình thường, có người lại đau khổ vật vã. Sự khác biệt nằm ở cách nhìn nhận và phản ứng của tâm trí mỗi người.
- Cái “giọt mật” (sự ham muốn) hay “mùi hôi” (sự khó chịu) đó thực ra nằm trong chính suy nghĩ, định kiến và sự bám víu của chúng ta. Kẻ khờ thì cứ chạy theo những cảm xúc và suy nghĩ đó, còn người trí thì biết dừng lại, “lau mặt” – tức là nhìn lại chính mình.
2. Nhìn Lại Dòng Chảy Tâm Thức – Nơi Chứa Đựng Bình Yên:
- Cuộc sống vốn Vô thường: Tiền bạc, tình cảm, sức khỏe, địa vị… mọi thứ đều thay đổi, đến rồi đi như mây khói. Nhận ra sự thật này giúp ta bớt trông chờ vào những thứ bên ngoài, bớt thất vọng khi chúng mất đi.
- Quan sát cảm xúc và suy nghĩ: Điều quan trọng hơn là hãy tập quan sát những gì đang diễn ra bên trong bạn. Nhìn những cảm xúc buồn, vui, giận, ghét, lo âu… đang nổi lên rồi lặng đi. Nhìn những dòng suy nghĩ đang chạy lăng xăng trong đầu mà không cần phán xét hay đồng hóa mình với chúng.
- Bạn không phải là suy nghĩ hay cảm xúc: Khi bạn nhìn được chúng một cách khách quan, bạn sẽ nhận ra: bạn không phải là cơn giận đó, bạn không phải là nỗi buồn đó, bạn không phải là dòng suy nghĩ miên man đó. Có một cái gì đó sâu lắng hơn, tĩnh lặng hơn đang biết, đang quan sát tất cả những thứ đó đến và đi. Đó chính là Bản Lai Diện Mục, là Tự Tánh Vô Sinh – bản chất bình yên vốn có sẵn bên trong bạn.
Bạn Có Quyền Năng Lựa Chọn Con Đường Bình Yên
Điều tuyệt vời là bạn hoàn toàn có quyền lựa chọn cách sống của mình:
- Tiếp tục lối cũ: Sống theo thói quen, để cảm xúc và suy nghĩ dẫn dắt, mải mê chạy theo những mục tiêu, những đối tượng bên ngoài, để rồi tiếp tục cảm thấy mệt mỏi, bất an và luẩn quẩn trong vòng khổ đau.
- Chọn con đường quay về: Dũng cảm dừng lại, hướng vào bên trong để hiểu mình, làm chủ tâm mình và tìm lại sự bình yên đích thực.
Thực Hành Đơn Giản Để Quay Về Bên Trong
Không cần phải làm điều gì quá cao siêu hay phức tạp. Bạn có thể bắt đầu ngay bây giờ với những bước đơn giản:
- Chú ý hơi thở: Đây là bài tập nền tảng và hiệu quả nhất. Chỉ cần ngồi yên, nhắm mắt lại và cảm nhận hơi thở đang đi vào, đi ra một cách tự nhiên. Biết bụng phồng lên khi hít vào, biết bụng xẹp xuống khi thở ra. Đừng cố gắng điều khiển, chỉ cần biết thôi.
- Cảm nhận cơ thể: Chú ý đến những cảm giác trên cơ thể khi bạn đi, đứng, ngồi, nằm, ăn uống, làm việc… Cảm nhận lòng bàn chân chạm đất khi đi, cảm giác của đôi tay khi đang gõ bàn phím, cảm nhận sự ấm áp của tách trà… Đưa sự chú tâm về với cơ thể trong hiện tại.
Khi Tâm Lắng Dịu:
- Khi bạn thực hành đều đặn, tâm trí sẽ bớt lang thang, trở nên lắng dịu hơn.
- Bạn sẽ dễ dàng nhận diện những cảm xúc, suy nghĩ đang khởi lên mà không bị chúng cuốn đi. Giống như bạn đang đứng trên bờ nhìn dòng sông cảm xúc và suy nghĩ chảy qua, thay vì bị nhấn chìm trong đó.
- Từ sự tĩnh lặng và sáng suốt này, bạn có thể bình tĩnh đối mặt với mọi tình huống xảy ra, không còn dễ dàng bị hoàn cảnh hay lời nói của người khác làm cho “điên đảo”, khổ sở.
Chỗ Dựa Vững Chắc Nhất Là Chính Mình:
Đừng mãi tìm kiếm sự bình yên hay hạnh phúc tuyệt đối từ những yếu tố bên ngoài – từ người yêu, bạn đời, con cái, tài sản, hay địa vị xã hội. Những thứ đó đều mong manh và vô thường. Phật hay các bậc thầy chỉ là người chỉ đường, còn bạn phải là người tự bước đi trên đôi chân của mình. Chỗ dựa duy nhất và bền vững nhất chính là khả năng làm chủ tâm mình, khả năng nhận biết và sống được với sự bình yên vốn có sẵn bên trong bạn.
Lời Kết: Ngừng Chạy Đuổi, Bắt Đầu Quay Về
Cuộc đời này thật ngắn ngủi và vô cùng quý giá. Đừng lãng phí nó để chạy theo những “giọt mật dính mũi” – những ham muốn, những ảo ảnh hư ảo do chính tâm mình tạo ra.
Hãy can đảm dành thời gian để nhìn lại chính mình, quan sát tâm mình. Bắt đầu từ những việc nhỏ bé như chú ý đến hơi thở, cảm nhận từng hoạt động của cơ thể trong giây phút hiện tại.
Đó chính là con đường trực tiếp nhất để bạn tìm lại sự bình yên đích thực, để bạn thực sự làm chủ cuộc sống của mình, bất kể sóng gió bên ngoài có ra sao.
Quyền quyết định nằm trong tay bạn, ngay giây phút này!
CHÙA PHƯỚC QUANG 