Thiền sư Ottamathara đã dạy rằng: Yêu thích là dính mắc, ghét bỏ là dính mắc, ganh tỵ cũng là dính mắc.
Đức Phật cũng từng giảng giải bằng một hình ảnh vô cùng ý nghĩa:
“Ta đã sinh ra trong thế gian này. Ta lớn lên trong thế gian này. Ta sống trong thế gian này. Nhưng Ta không dính mắc vào thế gian.“
“Không dính mắc” ở đây chính là không bị trói buộc, không bị kết dính bởi những ràng buộc, hay còn gọi là các kiết sử. Đức Phật đang nói về sự giác ngộ của chính Ngài: dù sống giữa đời thường, Ngài không hề bị thế gian này ràng buộc.
Ngài ví mình như một đóa sen:
Sen mọc lên từ bùn lầy, sinh ra trong nước, lớn lên trong nước, vươn mình lên khỏi mặt nước và nở hoa rực rỡ trên mặt nước. Thế nhưng, dù là lá, cành hay hoa sen, nước tuyệt nhiên không thể dính vào. Nước đọng rồi cũng trôi đi, không hề thấm vào bên trong.
Cũng như vậy, dù sống giữa thế gian đầy những cám dỗ và khổ đau, người đã giác ngộ không còn vướng bận bởi những dính mắc. Họ không bị trói buộc bởi các kiết sử.
Vậy, “dính mắc” là gì?
- Yêu thích một điều gì đó quá mức, ta sẽ khổ sở khi mất đi.
- Ghét bỏ ai đó, tâm ta luôn bất an, phiền não.
- Ganh tỵ với người khác, lòng ta đầy những so sánh và đố kỵ.
Tất cả những cảm xúc mạnh mẽ này đều tạo ra sự vướng mắc với thế gian, khiến ta đau khổ và không thể an yên.
Hãy tự hỏi lòng mình:
- “Ta có đang dính mắc không?”
- “Ta có đang bị trói buộc bởi thế gian này không?”
Có lẽ, câu trả lời là “Có”. Chúng ta vẫn còn đang sống trong sự ràng buộc của những yêu ghét, hơn thua.
Nhưng Đức Phật đã khẳng định: “Ta không còn dính mắc với thế gian nữa.”
Khi con người còn đắm chìm trong dục lạc, trong những thú vui trần tục và đối tượng của các giác quan, họ vẫn còn thuộc về thế gian. Chỉ khi nào ta không còn yêu thích, không còn ghét bỏ, không còn tiếp xúc với thế gian một cách dính mắc, khi ấy, ta mới thực sự thoát khỏi những ràng buộc của thế gian.
Và điều quan trọng cần hiểu là sự “thoát khỏi” này không đồng nghĩa với cái chết. Đó là sự giải thoát trong tâm hồn, sự an nhiên tự tại giữa cuộc đời.
CHÙA PHƯỚC QUANG 