Chúng ta thường nghe nói về sự quý giá của kiếp người, nhưng liệu ta có thực sự thấu hiểu được sự hiếm hoi và cơ hội mà mình đang có? Đức Phật đã dùng một ví dụ sâu sắc để minh họa điều này.
Ví Dụ Kinh Điển: Rùa Mù và Ách Gỗ
Đức Phật Ngài ví dụ:
Hãy tưởng tượng giữa biển lớn mênh mông, có một cái ách gỗ (một khúc gỗ có lỗ hổng) đang trôi dạt. Nó cứ trôi như thế, ngàn năm này qua ngàn năm khác, không biết sẽ dạt về đâu giữa đại dương bao la.
Ở một nơi khác trong lòng biển sâu, có một con rùa mù. Điều đặc biệt là cứ mỗi trăm năm, hay thậm chí ngàn năm, con rùa ấy mới ngoi đầu lên mặt nước một lần duy nhất.
Và Ngài hỏi: Liệu có khả năng nào con rùa mù đó, trong lần ngoi lên hiếm hoi của mình, lại có thể chui đầu vừa đúng vào cái lỗ duy nhất của cái ách gỗ đang trôi dạt kia không?
Câu trả lời là: Vô cùng khó! Khó đến mức gần như không thể.
Nhưng Đức Phật bảo rằng: “Việc đó còn dễ hơn là chuyện một chúng sanh từ các cõi khổ (như địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh) được trở lại làm người.”
Vì Sao Được Làm Người Lại Khó Đến Thế?
Tại sao lại khó khăn đến vậy? Đức Phật giải thích:
- Môi trường sống khắc nghiệt: Khi đã rơi vào những nơi khổ đau như địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh, chúng sinh phải chịu đựng sự hành hạ, đói khát, sợ hãi và oán thù triền miên.
- Không có Phật Pháp: Quan trọng nhất, ở những cảnh giới đó không có Phật Pháp, không có ai chỉ dạy đạo lý giải thoát. Tâm trí chỉ tràn ngập khổ đau và phiền não.
- Không thể tu tập:
- Làm sao có thể nhớ đến việc bố thí khi đang đói khát cùng cực?
- Làm sao có thể khởi được tâm từ bi khi đang bị thiêu đốt, gào khóc vì đau đớn?
- Làm sao có thể nhớ đến việc hành thiền hay giữ giới khi tâm trí chỉ đầy sân hận, si mê và sợ hãi?
Trong những hoàn cảnh như vậy, việc tạo ra nghiệp lành để có thể tái sinh về cõi người là điều gần như không thể xảy ra.
Chúng Ta – Đang Là Người – Điều Hiếm Hoi Nhất
Vậy nên, việc chúng ta đang được làm người ngay lúc này là một điều cực kỳ hiếm hoi, một phước báu vô cùng lớn lao. Hiếm như chính cơ hội con rùa mù kia chui đầu được vào cái ách giữa biển khơi vậy.
Vậy Mà Ta Đang Sống Ra Sao?
Biết là hiếm hoi, nhưng hãy tự nhìn lại cách chúng ta sống mỗi ngày:
- Sáng mở mắt đã thấy bực bội, cáu gắt?
- Gặp chuyện không vừa ý là dễ dàng nổi giận?
- Thấy ai hơn mình liền cảm thấy ganh tị, khó chịu?
- Trong tâm lúc nào cũng muốn hơn thua, tranh giành phần lợi về mình?
Mỗi một ý nghĩ, một tâm niệm bất thiện khởi lên – dù nhỏ – cũng chính là một lực đẩy, âm thầm xô chúng ta rời xa cơ hội làm người, tiến gần hơn về các cõi khổ. Không cần ai khác xô đẩy. Chính chúng ta đang tự mình mở cửa mời nghiệp ác bước vào cuộc đời mình.
Khoảnh Khắc Ngàn Vàng: Cận Tử Nghiệp
Đến khi giây phút cuối đời cận kề (cận tử), tâm trạng của chúng ta lúc đó sẽ quyết định rất lớn đến cảnh giới tái sinh. Ai biết được lúc đó tâm mình sẽ khởi lên điều gì?
- Nếu đó là sự giận hờn ai đó?
- Nếu đó là sự tiếc nuối tài sản, danh vọng?
- Nếu đó là sự hối hận về những lỗi lầm?
Khi những tâm niệm bất thiện đó trỗi dậy mạnh mẽ vào giờ phút lâm chung, cánh cửa để được sinh lại làm người rất có thể sẽ khép lại.
Từ Sợ Hãi Đến Tỉnh Thức
Cho nên, khi biết được sự thật về kiếp người hiếm hoi này, chúng ta phải biết sợ.
- Sợ vì nó quá dễ mất: Kiếp người mong manh như nắm nước trong lòng bàn tay, có thể tuột mất bất cứ lúc nào.
- Sợ vì nó quá khó giữ: Nếu chúng ta cứ tiếp tục nuôi dưỡng những tâm niệm bất thiện, việc giữ được thân người ở kiếp sau là vô cùng khó khăn.
Nhưng sợ không phải để hoảng loạn, mà sợ là để TỈNH THỨC.
Sống Tỉnh Thức Mỗi Ngày
Phải tỉnh!
- Tỉnh – để nhận ra mình đang lãng phí cơ hội quý giá này như thế nào, để không sống sai lầm nữa.
- Tỉnh – để nhận biết rõ những gì đang trói buộc mình (tham, sân, si, chấp ngã…).
- Tỉnh – để biến mỗi hơi thở, mỗi phút giây hiện tại thành cơ hội thực hành thiện pháp: giữ giới, thiền định, bố thí, từ bi, nhẫn nhục…
Câu chuyện rùa mù không phải chỉ để kể cho vui tai. Đó là lời nhắc nhở nghiêm khắc: Kiếp làm người này có thể là cơ hội cuối cùng của chúng ta để tu tập, nếu ta còn tiếp tục sống buông lung, phóng dật.
Lời Kết: Hãy Sống Như Đi Trên Dây
Đừng bao giờ để mình rơi vào những nơi không có ánh sáng Phật Pháp. Vì một khi đã rơi xuống đó rồi, thì có thể muôn triệu kiếp cũng chưa chắc có cơ hội ngoi lên lại được.
Nếu hôm nay chúng ta vẫn còn may mắn được làm người, còn đủ duyên để hiểu được Phật Pháp, thì hãy sống sao cho xứng đáng. Hãy sống như một người đang đi trên dây: luôn tỉnh thức, giữ vững chánh niệm, và dứt khoát không để mình rơi vào vực thẳm của khổ đau và phiền não.
CHÙA PHƯỚC QUANG 